کنکاشی در اندیشه های دینی امام موسی صدر
چهارشنبه, ۳۱ ارديبهشت ۱۳۹۹ ساعت ۱۸:۵۷
نوید شاهد -شاید در راس هرم مقاومت و آزادسازی قدس، چهره ای برجسته تر از امام موسی صدر نتوان یافت. کسانی که آشنایی مختصری با تاریخ معاصر لبنان دارند، می دانند که «امام موسی صدر» در سال 1970، شخصا، از مبارزان فلسطینی که از طرف «ملک حسین اردنی» برای ترک «اردن»، تحت فشار بودند، دعوت کرد که لبنان را برای استقرار و نبرد با اسراییل انتخاب کنند.اما ما در،این مختصر پیش از بررسی شخصیت سیاسی این بزرگمرد در صدد بررسی چهره اجتماعی وی هستیم.

امام موسی صدر در زمره رهبران اسلامی است که  کار اجتماعی را بر همه‌چیز مقدم می‌شمارد؛ حتی بر تبلیغ دینی. این نوآوری بسیار مهمی در جهان دینی ماست. امامموسی صدر در عمل در حوره مرجعیت به الگوی  مرجعیت اجتماعی باور داشت.از همین رو میگوید: «فعالیتهای دینی من با هدف ارتقای زندگی اجتماعی مردم بهطور عام و فرهنگ دینی مسلمین بهطور خاص صورت میپذیرد و تا وقتی زندگی اجتماعی مردم در این سطح است، وضع دینی آنان را نمیتوان ارتقا داد »

شاید این نگاه اوست که سارا شریعتی دختر دکتر علی شریعتی را بر این باور رسانده که نگاه او به دین  و جامعه دینی بر پایه مرجعیت اجتماعی بنا شده است. به‌همین دلیل است که وقتی از امام ‎‎موسیصدر نام میبریم، بی‌درنگ مؤسسات امام موسی ‎‎‎صدر در اذهان تداعی میشود.

 به باور سارا شریعتی؛ شخصیت امامموسیصدر بیش از اینکه با یک نظریه پیوند خورده باشد، با یک عمل و یک الگوی عملی پیوند میخورد و این مهم است؛ به این دلیل که در نگاه ایشان، ایمان بدون التزام عملی هیچ معنایی ندارد. به‌همین سبب است که میتوان ایشان را الگوی مرجعیت اجتماعی نامید. این مرجعیت اجتماعی سه شاخص دارد. در واقع می‌شود سه شاخص رادر این مرجعیت اجتماعی صورتبندی کرد.

سارا شریعتی  که به تاسی از پدر اهل فکر است «گشایش»،«تساهل» و«تقریب» را سه شاخصه این نوع مرجعیت می داند و می گوید: به نظر بنده، تساهل و تقریب، مشی عملی امامموسیصدر است. ما میتوانیم این تساهل و تقریب را در رفتارهای نامعمول و نامتعارف ایشان ببینیم. چرا میگویم نامعمول و نامتعارف؟ زیرا با آن معیاری که در سنت مذهبی خودمان میشناسیم، متفاوت است. برای نمونه، امروزه می‌بینیم طلبهای به دانشگاه میرود. این پدیده در دنیای امروز طبیعی است؛ ولی در آن دوره بسیار نامتعارف بوده است که طلبه‌ای به دانشگاه برود و درس اقتصاد بخواند؛ یعنی علمی غیردینی بخواند؛ حتی زبان خارجی بیاموزد که این هم تأییدشده نبود یا به کشورهای غربی برود و با غیرمسلمان‌ها مراوده داشته باشد یا در کلیسا سخنرانی کند یا در مکان مذهبی متعلق به مسلمانان، غیرمسلمانان را دعوت به اسلامکند. اینها همه رفتارهای نامعمول و نامتعارف بود؛ نهتنها در آن دوره، حتی در همین دورۀ ما نیز نامتعارف است.

او در همایش نیم قرن تکاپوی تکریم رباب صدر شاخص سوم را «گشایش» دانسته  و گفته است:" سومین شاخص گشایش است؛ گشایش بهسمت مردم. امام ‌موسی صدر معتقد است امروز وقت آن است که مراجع و علما خودشان بهسمت مردم بروند. نباید بنشینند تا مردم به سراغ آنها بیایند. این جملۀ غریبی است، این حرکت غریبی است. منظور از مردم در کلام ایشان، همۀ اقشار اجتماعی است؛ از برقراری رابطه با کودکان گرفته تا تشکیل کلاسبرای جوانان و همچنین دعوت از زنان برای مشارکت در الگوی مرجعیت اجتماعی شان."

امام صدر برای تقویت سرمایه‌های انسانی نهادهای متعددی را ایجاد کرده است. برخی از این نهادها محلی، برخی دیگر منطقه‌ای و تعدادی نیز همگانی هستند. همچنین تعدادی از این نهادها آموزشی هستند؛ تعدادی نقش حمایت کننده را دارند و بخش مهمی نیز وظایف دفاعی به دوششان گذاشته شده است.

 

البته سال‌ها پیش از امام موسی صدر، در شهر صور لبنان «جمعیت البر و الاحسان» تاسیس شد، اما این نهاد به مرور شکوفایی و کارآیی خود را از دست داد. امام صدر پس از مهاجرت به لبنان این سازمان را احیا کرد. او در ادامه مشاهده کرد که  پدیده زشت تکدی‌گری در صور بسیار رواج دارد. بنابریان در «جمعیت البر و الاحسان»متکدیان را شناسایی کرده و با یک برنامه‌‌ریزی منسجم به کمک آنها شتافت. این کار انعکاس بسیاری در لبنان داشت و... شاید همین اقدامات و باور امام موسی صدر به مرجعیت اجتماعی بوده که باعث شده شهید مصطفی چمران در بخشی از وصیت نامه خود خطاب به این رهبر دینی بگوید: وصيت می كنم به كسی كه او را بيش از حد دوست مي‌دارم! به معبود من! به معشوق من! به امام موسی صدر! كسی كه او را مظهر علی مي‌دانم! او را وارث حسين مي‌خوانم! كسی كه رمز طايفه شيعه، و افتخار آن، و نماينده هزار و چهار صد سال درد، غم، حرمان، مبارزه، سرسختی، حق طلبی و بالأخره شهادت است! آری به امام موسی وصيت مي‌كنم

برای مرگ آماده شده‌ام و اين امری است طبيعی كه مدتهاست با آن آشنا شده‌ام.

تدوین: مهناز باقری                                                         

 

 

 

 

 


برچسب ها
نام:
ایمیل:
* نظر:
مطالب برگزیده استان ها
عکس
تازه های نشر
اخبار برگزیده