یک مسئله اساسی که باید هر انسانی در ذهنش رسوخ می کند این است که هدف از زندگی چیست؟ چه باید باشد؟

مقاله ایی علمی  از شهید غلامعلی توکلی

تحت عنوان: هدف از زندگی

نوید شاهد لرستان:یک مسئله اساسی که باید هر انسانی در ذهنش رسوخ می کند این است که هدف از زندگی چیست؟ چه باید باشد؟

اگر از جنبه اسلامی بخواهیم بررسی نماییم هدف و غایت انبیا چه بوده است؟ و این هدف را با هدف انسان منافان نیست زیرا انبیا مبعوث شده اند که بشر را به سوی هدف های نهایی سوق دهند و بالاخره هدف از خلقت انسان چیست؟بحث باید به این شکل مطرح شودکه هدف از خلقت چیست؟

یک وقت منظور ما این است که هدف خالق و فاعل از خلقت انسان چیست؟این اشتباه است زیرا وقتی می گوییم هدف خالق از خلقت چیست یعنی به منزله انگیزه می باشد و انگیزه به معنی محرک می باشد یعنی محرک فاعل برای خلقت فعل چه بوده است؟این موضوع مستلزم نقص فاعل است که فقط به فاعل های بالقوه و در مخلوقات صادق می شود .ولی یک موقع منظور ما این بوده است که هدف و غایت فعل چه بوده است؟ غایت فعل این است که فعل آفریده شده است که به کمال برسد نه فاعل این کار را کرده است به کمال برسد. غایت خلقت این است که هر موجودی در بعد خلقتش به سوی کمال در حرکت می باشد. هر گاه خواستی در انسان به فعلیت رسید و به دنبال آن خواست ارضا شد و با ارضا آن تکرار ان و در مرتبه دوم نفس ما مرتفع ترو بیشتر می گردد نسبت به خواست مورد نظر ما و به دنبال تکرار پیاپی با آن انس می گیریم و اگر مورد خارجی محرک برای ارضای خواست ما باشد به ان علاقه مند می شویم حال آن مورد خارجی فلان چیز یا فلان کار یا فلان شخص باشدکه نتیجه اش دوست داشتن می شود و لازمه دوست داشتن توجه مستمر نفس به محبوب و انجام کارهای خود در راه رسیده به محبوب است. ما باید بکوشیم که توجه نفس ما را به هدف و جهت ان استمرار یابد و با ان انس و علاقه و محبت بیشتری پیدا کنیم که استمرارآن مشروط به این است که نفس از توجه به جهت خلاف آن باز داشته شود و هیچ چیز را استقلال مورد نظر قرار ندهد بلکه تمام غرایز را به عنوان خادمی برای خواست کمالی خود قرار دهیم و موفقیت در این کار در گرو برنامه عملی است که مشتمل بر کوششهای مثبت در جهت تقویت خواسته

خداپرستی می باشد مهمترین موارد مثبت این برنامه به این شرح است:

یک- عبادت به ویژه نماز واجب را به موقع و با حضور قلب و اخلاص کامل انجام دهیم

قد افلح المومنین الذین هم فی صلاتهم خاشعون- حقیقتا رستگار شدند مومنانی که در نمازشان خشوع دارند. در صورت امکان مقداری از وقت خود را صرف کسب توجه قلببی اختصاص دهیم

واذکر ربک فی نفسک تضرعا و خیفته (اعراف 25) پروردگارتان را با ترس و زاری یاد کنید.

یکی دیگر از اعمال انفاق می باشد که بهترین وسیله برای دل کندن ازلذایذ مادی و پاکی نفس از آلودگی به دنیاست و من یوق شح نفسه فالئک هم المفلحون(حشر9) کسانی که از بخل نگه داشته شوند در راهشان رستگارند لن تنالوا البر حتی تنفقو مما تحبون(آل عمران 92) هرگز به نیکی نخواهید رسید تا آنچه را که دوست دارید انفاق کنید. خذبن اموالهم صدقه تطهیرهم و تزکیهم بما(توبه 103) از اموالشان صدقه بگیر و به وسیله آن ایشان را تطهی و تزکیه کن

توضیح این که نماز و انفاق اثر یکدیگر را کامل می کنند و شاید به همین سبب است که در قرآن با هم ذکر شده است و اوصال بالصلواه و الزکاه مادمت حیا (مریم 31) خدا مرا سفارش به برپایی نماز و زکات کرد مادامی که زنده ام

دو-همه روزه مقاری از وقت خود را صرف فکر کردن در مورد آیات الهی و صفات الهی هدف آفرینش نعمت ها و احسان ها بیپایان او و تشخیص را صحیح و طولانی بدون مسیر کم بودن وقت و نیرو و کثرت موانع ارزش اهداف دنیوی و و وعده بودن لذت های آن و سبوق بودن به آلام و دردها و رنج ها و مصیبت ها و سایر چیزهایی که در راه پیمودن راه بندگی انسان زا تشویق میکند اختصاص دهید

سه- یک برنامه روزانه در ارتباز با قرائت قرآن همراه با تدبیر و توجه و همچنین مطالعه روایات و کلمات حکمت آمیز را حالات فقهی و دستورات اخلاقی ایجاد کنیم تا همواره هدف و راه صحیح آن در خاطرمان بماند و تذکری برای خواست خداجویی ما باشد

و لقد یسرتا القرآن للذکر فهل من مدکبر

محققا قرآن را برای ذکر و پند و آگاهی فرستادیم آیا پند گیرنده ای هست؟

مهمترین موارد نفی این برنامه بدین شرح است:

یک- در التذاذات مادی زیاده روی نکنیم که موجب انس به دنیا و لذت های حیوانی بشود بلکه سعی کنیم که تهیه مقدمات نشاط و سلامت و قدرت بدنی برای عبادت و شکر گذاری را فراهم کنیم.

روزه گرفتن و سیر نخوردن و کم گفتن و کم خوردن با رعایت اعتدال و حفظ سلامت بدن جز این ماده باشد و ان تصوموا خیر لکم همانا روزه گرفتن برای شما خیر است

دو- قرآن حس و خیالی را که موجب نشاط و انگیزه اش امیال حیوانی شوند کنترل نماییم به ویژه چشم و گوش را از دیدن مناظر شهوت و شنیدن سخنان باطل و سرگرم کننده حفظ نمایم و توجه خودمان را در چیز هاییکه غیر از رضای خداست دور نماییم.

ان السمع و البصر و الفواد کل الئک کان عنه مسئولا اسرا 36 همانا گوش و چشم دل درباره همگی آنها سوال خواهد شد.

سه- اندیشه خود را از لغزش های فکری دور کنیم و از مطالعه و بحث درباره شبهاتی که قدرت پاسخگویی به انها را نداریم خودداری کنیم و اگر ان شبهات به ذهن ما وارد شود فورا در رفع آن و جستن پاسخ انها کوشا شویم.

تذکر-- در اجرای این برنامه بایستی به اصل تدریج و اعتدال و تداوم دقت نمود و هیچ گاه فشار طاقت فرسایی را بر خود تحمل ننماییم چون علاوه بر این که موجب سرکشی و عصیان نفس می شود زیانهای بدنی و روانی جبران ناپذیری را هم به دنبال می آورد.پس باید در طرح و اجرای برنامه با تشخیص آگاه و قابل اعتمادی مشورت نود و همچنین در عمل بدان سستی ننماییم زیرا تاثیر قابل توجه این برنامه ها در ادامه دادن انهاست و در هر حالباید اعتمادمان به خدا باشد و توفیق خود را از او بخواهیم.

شهید غلامرضا توکلی