نوید شاهد | فرهنگ ایثار و شهادت

از ميان هنرهاي مرسوم در سرزمين ما، هنر گرافيك بيش از هنرهاي ديگر توانسته در پيشبرد اهداف متعدّد با جامعه اسلامي و سير تاريخي آن همگام گردد و علّت آن را بايد در ماهيّت هنر گرافيك- اين ابزار بياني مؤثّر- جستجو نمود؛ يعني، در خصوصيّت ذاتي آن. طرّاحي پوستر، طرّاحي نشانه (آرم)، تصويرسازي، گرافيك ديواري، طرّاحي تابلوهاي شهري (بيلبوردهاي تبليغاتي) و بزرگراه ها همگي به عنوان شاخه هاي مهمِّ هنر گرافيك از قابليّت هاي بياني خاصّي در جهت تبليغات برخوردارند و حدِّ اقل در سه دهة اخير پاسخ گوي نياز جامعه و انديشه هاي انقلاب اسلامي بوده اند و از آنجا كه مخاطبين هنر گرافيك، عامّة مردم و جامعة انقلابي هستند و هنرمندان گرافيك در خدمت فعّاليّت هاي فرهنگي و اعتقادي دوران هشت سال دفاع مقدّس بوده و همواره در راه اهداف پاك ايثارگران جامعه واكنش خوبي نشان داده اند و سعي داشته از اين ابزار مؤثّر تبليغاتي در انتقال واقعيّت هاي اجتماعي كشور به ويژه آرمان هاي انقلاب، هنرمندانه تعهّد خود را به اثبات رسانند.

پژوهش حاضر با هدف سنجش اثربخشي آثار گرافيك محيطيِ به كار رفته در ترويج فرهنگ ايثار و شهادت در سطح شهر مشهد به انجام رسيده است و روش مورد استفاده جهت دست يابي به هدف مذكور، برمبناي روش اسنادي و تكنيك تحليل محتواي آثار توسط داوران ذي صلاح مي باشد. به دليل اهميتِ هزينه اي و راهبرديِ برخي از آثار نسبت به ساير توليدات گرافيكِ محيطي، پرداختن كيفي به آن دسته از آثار (ازجمله تصاوير ديواري و بيلبوردهاي اجراشده توسط بنياد شهيد) را به دنبال تهيه ي فهرستي از كارهاي انجام شده برگزيديم و در ادامه به ارزيابي عميق و كيفي، توسط داوران پرداختيم. ارزيابي هاي انجام شده در چهار محور بيروني، دروني(تصويري-نوشتاري)، محتوايي و نحوه ي تأثير بر مخاطب صورت پذيرفت. در بين آثار مورد مشاهده، بيش ترين مطلوبيتِ ارزيابي بيروني را تصوير ديواري دبيرستان حكمت؛ بيش ترين مطلوبيتِ ارزيابي دروني را (هم به لحاظ نوشتاري و هم تصويري) بيلبورد ميدان شهيد فهميده و بيش ترين هم خواني عوامل به كاررفته و مفاهيم القاشده را بيلبورد تقاطع دوم بهشت رضا(ع) داشته است. ازجمله بيش ترين محتواهاي القاشده «توجه به معنويات در زندگي»، «مقاومت در مقابل دشمنان» و «رفتن به سوي كمال» بوده است. تعداد 8 اثر حايز توان ايجاد باور در مخاطب، 8 اثر داراي توان تحريك عاطفيِ مخاطب و در پايين ترين سطح تأثيرگذاري، از منظر داوران 4 اثر تنها توان آگاهي رساني به مخاطب را داشتند.